Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa trải qua đợt sụt giảm mạnh 82 điểm sau thông tin Mỹ áp thuế 46%, gây ra những biến động tâm lý đáng kể trong giới đầu tư. Tuy nhiên, những cú sốc tương tự từ quá khứ cho thấy: đây không chỉ là thời điểm thử thách tâm lý, mà còn là cơ hội để nhà đầu tư tỉnh táo nhìn nhận thị trường qua lăng kính dài hạn.
Những triết lý đầu tư sâu sắc của Warren Buffett một lần nữa chứng minh sự đúng đắn. Bài viết phân tích nguyên nhân đằng sau cơn sóng gió, đồng thời đề xuất chiến lược hành động dựa trên kinh nghiệm của các chuyên gia, giúp bạn tối ưu hóa danh mục đầu tư trong giai đoạn bất ổn.
Nội dung bài viết
Bối cảnh thị trường: Cú sốc thuế Mỹ và những hệ lụy
Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa trải qua một trong những phiên giảm điểm mạnh nhất lịch sử khi VN-Index mất 82 điểm chỉ trong một ngày giao dịch. Nguyên nhân chính xuất phát từ thông tin Mỹ áp thuế 46% đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, gây ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu như dệt may, điện tử và thủy sản.
Sự kiện này đã kích hoạt phản ứng dây chuyền trên thị trường: khối ngoại bán ròng mạnh, thanh khoản tăng đột biến lên mức kỷ lục, và hàng loạt cổ phiếu blue-chip chạm sàn. Đặc biệt, áp lực call margin đã đẩy nhiều nhà đầu tư vào thế phải bán tháo tài sản, làm trầm trọng thêm đà giảm của thị trường.
Tuy nhiên, phân tích chuyên sâu cho thấy cú sốc này mang tính ngắn hạn và có thể tạo ra cơ hội mua vào hấp dẫn. Lịch sử thị trường đã nhiều lần chứng minh rằng những đợt điều chỉnh mạnh thường đi kèm với cơ hội tái cơ cấu danh mục hợp lý. Các chuyên gia nhận định thị trường có thể cần thêm thời gian để ổn định, nhưng triển vọng dài hạn vẫn tích cực với những doanh nghiệp có nền tảng vững chắc.
Những nguyên tắc đầu tư khi thị trường biến động mạnh của Warren Buffett
Warren Buffett, nhà đầu tư huyền thoại, đã đưa ra nhiều lời khuyên quan trọng trong những giai đoạn thị chao đảo. Dưới đây là những triết lý nổi bật của ông, vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay:
1. “Đừng theo dõi thị trường quá sát”
Buffett khuyên nhà đầu tư tránh phản ứng theo cảm xúc trước biến động ngắn hạn. Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC năm 2016, ông nhấn mạnh: “Nếu bạn cố gắng mua bán cổ phiếu dựa trên biến động hàng ngày, kết quả sẽ không khả quan. Tiền được kiếm từ việc sở hữu những công ty tốt trong thời gian dài” . Ông cũng ủng hộ chiến lược đầu tư vào quỹ, để tận dụng tính đa dạng hóa và giảm rủi ro.
2. “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi”
Đây là cốt lõi trong triết lý của Buffett. Ông xem thị trường giảm điểm là cơ hội để mua cổ phiếu chất lượng với giá “hời”. Trong thư gửi cổ đông năm 2016, ông viết: “Nỗi sợ hãi lan rộng là bạn của nhà đầu tư, vì nó mang lại những món hời. Ngược lại, nỗi sợ cá nhân là kẻ thù” . Ví dụ điển hình là khoản đầu tư 5 tỷ USD vào Goldman Sachs năm 2008, giúp Berkshire Hathaway thu lợi 3 tỷ USD sau khủng hoảng 9.
3. Tập trung vào doanh nghiệp có nền tảng vững chắc
Buffett luôn chú trọng giá trị nội tại thay vì biến động giá. Ông đặt câu hỏi: “Liệu việc cổ phiếu giảm 30% có ảnh hưởng đến số lượng chai Coca-Cola bán ra hay không?” . Nếu câu trả lời là “không”, ông xem đây là cơ hội đầu tư. Năm 2016, ông tiếp tục ưu tiên các công ty phòng thủ như Coca-Cola, American Express và Wells Fargo — những doanh nghiệp ít nợ, có lợi thế cạnh tranh bền vững và khả năng tồn tại qua mọi chu kỳ.
4. Không dự đoán thị trường, hãy kiên nhẫn
Buffett phản đối việc “thời điểm hóa” thị trường, gọi đó là “trò chơi của kẻ ngốc”. Thay vào đó, ông khuyên giữ vững danh mục dài hạn. Ví dụ, Berkshire Hathaway nắm giữ cổ phiếu Coca-Cola suốt 36 năm và American Express từ những năm 1960. Ông cũng duy trì dự trữ tiền mặt lớn (thường ~20 tỷ USD) để sẵn sàng mua vào khi thị trường lao dốc.
5. Tái cân bằng danh mục, tránh bán tháo
Khi thị trường giảm mạnh, Buffett khuyên nhà đầu tư tái cân bằng tỷ trọng các nhóm ngành thay vì bán mất kiểm soát. Ví dụ, năm 2016, ông giảm dần cổ phần trong một số công ty tiêu dùng (như Johnson & Johnson) để tập trung vào lĩnh vực tài chính và công nghệ — như Apple, một quyết định mang lại lợi nhuận 800% sau 8 năm.
Nhà đầu tư Việt Nam nên làm gì trong giai đoạn này?
Khi thị trường chứng khoán biến động mạnh, việc dịch chuyển một phần vốn sang kênh đầu tư ổn định là chiến lược sống còn để bảo toàn tài sản. Dưới đây là lộ trình hành động cụ thể, kết hợp nguyên tắc “phòng thủ thông minh” của Warren Buffett và đặc thù thị trường Việt Nam:
1. Dự trữ tiền mặt
Tiền mặt là “vũ khí” linh hoạt giúp bạn chớp thời cơ mua tài sản với giá tốt khi thị trường lao dốc, đồng thời tránh rủi ro thanh khoản khi biến động ập đến. Để dự trữ tiền mặt, một lựa chọn phổ biến là gửi tiết kiệm ngân hàng. Tuy lãi suất không cao, nhưng đây là nơi an toàn và dễ dàng rút tiền khi cần. Ngoài ra, bạn cũng có thể xem xét các quỹ tiền tệ hoặc quỹ đầu tư ngắn hạn, nơi có thể sinh lời hơn so với tài khoản tiết kiệm truyền thống nhưng vẫn giữ được tính thanh khoản.
2. Chuyển dịch vốn sang những kênh đầu tư ít biến động
Trong những giai đoạn thị trường bất ổn, việc chuyển dịch vốn sang các kênh đầu tư ít biến động là một chiến lược hợp lý để bảo vệ tài sản và duy trì sự ổn định. Một trong những lựa chọn phổ biến là đầu tư vào trái phiếu chính phủ hoặc các quỹ trái phiếu ổn định. Đây là những công cụ đầu tư có mức rủi ro thấp, mang lại lợi suất ổn định và thường được coi là “nơi trú ẩn an toàn” khi thị trường tài chính gặp biến động. Trái phiếu chính phủ, đặc biệt là của các quốc gia phát triển, thường có tỷ lệ trả lãi cố định, giúp nhà đầu tư an tâm về dòng tiền đều đặn.
Ngoài ra, các ứng dụng fintech với lợi nhuận fixed income (thu nhập cố định) đang trở thành xu hướng. Các nền tảng này cung cấp những sản phẩm đầu tư với mức sinh lời ổn định, giúp nhà đầu tư có thể dễ dàng tham gia vào các sản phẩm tài chính mà không cần quá nhiều kinh nghiệm. Người dùng có thể đầu tư thông qua các sản phẩm tích lũy, các sản phẩm tài trợ vốn doanh nghiệp
Tham khảo thêm: Sản phẩm B-Funding – tài trợ vốn doanh nghiệp
3. Loại bỏ bớt những danh mục rủi ro
Việc loại bỏ những tài sản nguy hiểm là một bước cực kỳ quan trọng để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài sản của bạn. Dưới đây là ba nhóm tài sản cần được loại bỏ ngay lập tức:
- Cổ phiếu penny có thanh khoản dưới 10 tỷ đồng mỗi phiên: Đây là những cổ phiếu có mức vốn hóa nhỏ và thường xuyên có thanh khoản thấp, khiến cho việc mua bán trở nên khó khăn. Các cổ phiếu này dễ bị thao túng bởi các nhà đầu tư lớn, dẫn đến sự biến động mạnh mẽ về giá mà không có cơ sở vững chắc. Điều này đồng nghĩa với việc nhà đầu tư có thể gặp phải rủi ro cao nếu không cẩn thận, đặc biệt khi thị trường gặp biến động.
- Trái phiếu doanh nghiệp xếp hạng B trở xuống: Trái phiếu doanh nghiệp là một lựa chọn đầu tư phổ biến, nhưng nếu chọn phải những trái phiếu xếp hạng B hoặc thấp hơn, bạn đang đối mặt với nguy cơ vỡ nợ rất lớn. Mặc dù trái phiếu này mang lại lợi suất cao hơn so với các trái phiếu có mức độ tín nhiệm cao, nhưng nó cũng tiềm ẩn nguy cơ mất toàn bộ vốn đầu tư nếu doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính hoặc phá sản.
- Bất động sản “ảo” chưa được phê duyệt quy hoạch: Những bất động sản này thường không có giá trị thực tế nếu không được quy hoạch và phát triển đúng cách. Đầu tư vào những dự án chưa được phê duyệt quy hoạch hoặc chưa có sự phát triển hạ tầng rõ ràng có thể dẫn đến việc tài sản không còn giá trị, khiến nhà đầu tư mất trắng. Việc đầu tư vào các bất động sản “ảo” này thường đi kèm với rủi ro pháp lý và khó thanh khoản khi cần bán.
Lời kết
Những biến động mạnh trên thị trường chứng khoán không phải là điều dễ dàng đối với bất kỳ nhà đầu tư nào, nhưng chính trong những thời điểm này, cơ hội để tối ưu hóa danh mục đầu tư và tái cấu trúc chiến lược lại càng rõ ràng hơn. Dù chịu tác động từ các yếu tố bên ngoài như thuế từ Mỹ, nhưng nếu biết tận dụng thời cơ và áp dụng những nguyên tắc đầu tư vững chắc từ Warren Buffett, nhà đầu tư vẫn có thể vượt qua khó khăn và bảo vệ tài sản của mình.
Quan trọng nhất, trong giai đoạn bất ổn, cần giữ một cái nhìn dài hạn, tránh bị cuốn theo những cảm xúc nhất thời từ biến động ngắn hạn. Việc dự trữ tiền mặt, chuyển dịch vốn sang các kênh ít biến động, và loại bỏ các tài sản rủi ro sẽ giúp bạn duy trì sự ổn định tài chính trong khi vẫn sẵn sàng tận dụng những cơ hội hấp dẫn khi thị trường phục hồi.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng đầu tư không phải là một cuộc đua nhanh chóng, mà là một cuộc hành trình dài hạn. Sự kiên nhẫn và chiến lược hợp lý sẽ luôn dẫn dắt bạn đến thành công bền vững. Hãy giữ vững tâm lý và luôn chủ động trong việc điều chỉnh danh mục đầu tư của mình.
